1874 yılı başında Gedikpaşa Tiyatrosu’nda izleyiciyle buluşan Zavallı Çocuk piyesinde Namık Kemal, on dokuz yaşında tıp öğrenimi gören ve amcasının yanında kalan Ata ile on dört yaşındaki kuzeni Şefika arasındaki aşkı anlatır. Oyunda bu iki genç arasındaki aşk ve bu iki gencin ailevi baskılara boyun eğişi konu edilmektedir.

"Namık Kemal’in tiyatro projesi ve pratiği, vicdana seslenmek üzerinedir. Aynı zamanda vatan fikrinin de mecrası olan vicdanı etkileyerek, onun örtülerini kaldırıp açarak ahlaki etkileyiciliği olan estetik deneyimler oluşturmayı amaçlamaktadır.

Namık Kemal’in 1876 tarihinde basılmış olan İntibah romanında, dönemin iyi yetiştirilmiş gençlerinden sayılan Ali Bey'in Mehpeyker'e âşık olması ve bu aşkın sonunda Ali Bey'in başından geçenler anlatılır.